Monografia przedszkola
Początki wychowania przedszkolnego w Krakowie sięgają 1846r. Wtedy to powstał Komitet ochron dla małych dzieci. „Ze składek członków zakupił Komitet dom na Wesołej i tam umieścił pierwszą ochronkę, garnąc do siebie dzieci pracujących poza domem matek, które je rano do szkółki przyprowadzają, a wieczoremwracając do domu zabierają”. Tak właśnie charakteryzuje działalność pierwszego krakowskiego przedszkola sprzed 155 lat Zofia Krzyżanowska w Wydawnictwie ciągłym Biblioteka Krakowska.
Pierwsze krakowskie przedszkole na Wesołej mieściło się w zabytkowym budynku, zajmowanym obecnie przez Przedszkole nr 1. Budynek ten ufundowany został w 1577r. przez Marcina z Radomska na szpital dla ubogich im. Św. Mikołaja. Zapis Marcina z Radomska , dokonany w aktach Kleparza , obejmował cztery zakupione przez niego domki wraz z przylegającym do nich ogrodem. Ubodzy zamieszkiwali jeden z nich. Czynsz z pozostałych miał być obracany na utrzymanie ubogich. Jak wynika z wizytacji z 1748r. do szpitala wchodziło się przez małą bramę w murze ogrodzenia. Budynek szpitala w dolnej części murowany w górnej drewniany pokryty był gontem. W dolnej kondygnacji znajdowały się trzy izby. Jedną z nich zajmowały ubogie kobiety. Pod szpitalem były trzy murowane piwnice – istnieją jeszcze do dziś. Poza szpitalem był ogród i sad.
Rozbiory Polski przyniosły całkowity upadek wszelkich funduszów i szpital praktycznie przestał istnieć. Budynek dostał się wtedy w ręce prywatne. Zmienił także nazwę. Odtąd znany był w Krakowie jako dom „Pod Wandą” na Wesołej. W 1824 roku był własnością Kwiatkowskiego, który w nim i przyległym ogródku urządził kawiarnię. Posłuchajmy co na ten temat pisze K.Girtler w swoich Opowiadaniach: „…Było to miejsce uczęszczane przez wyższe towarzystwo i świat elegancki, było to coś na kształt Wielkiej Kawy w Warszawie, ale w miniaturze, bo tu nieliczne bywało zebranie. W zimie jedynie mógł być obstalowany obiad, a zaś od wiosny były podwieczorki: świeży chleb wiejski, młode masełko, doskonała kawcia, a raki wyborowe i kurczęta smażone lub pieczone wyśmienite, sałatka,szparagi, bywały też ryby w poście na śniadania (tak świeże jak i marynowane)…Szczupły pokój skromnie ale chędogo był meblowany, nakrycie czyściusieńkie a talerze, cały serwis, sztućce, łyżki, tak chędogie, jakby zawsze nowe, jedzenie wyśmienicie przyrządzone i co tylko tam jadłem, zawsze mi smakowało.”
W roku 1831 przerobiono jedną z piwnic na przytułek dla dwóch dziadów, którzy mieli obowiązek obsługiwania kościoła.
W latach następnych zorganizowano w tym budynku szpital dla chorych na cholerę, która wówczas panowała w Krakowie.
Od 1846 roku , kiedy na Wesołej umieszczono pierwszą ochronkę, budynek ten nieprzerwanie służy dzieciom.
Początkowo ochronka z ramienia Komitetu Ochron prowadzona była przez personel świecki. Na prośbę prezeski tegoż Komitetu hr. Pelagii Russanowskiej, kierownictwo ochronki objęły w dniu 27 czerwca 1861 roku siostry z Zakonu Felicjanek przybyłe z Warszawy. Były tam wówczas dwie instytucje: ochronka dla małych dzieci i zakład dla 25 sierot, w którym udzielano nauki w zakresie szkoły elementarnej. Z lekcji religii, prowadzonych przez księży, korzystały także dzieci dochodzące z miasta. Ponieważ było bardzo mało pomieszczeń, a fundusze na utrzymanie dziewcząt były bardzo szczupłe, w miarę jak oddawano je na służbę, likwidowano stopniowo szkółkę i sierociniec, a przyjmowano tylko małe dzieci do ochronki, których liczba dochodziła zwykle do 100. Wśród nich był także Stanisław Wyspiański.
W latach 1942 – 1945 siostry Felicjanki nie prowadziły ochronki, ponieważ władze okupacyjne zajęły budynek na mieszkania dla pielęgniarek szpitalnych. Po odejściu okupanta siostry przy pomocy kościelnego „Caritasu” przeprowadziły remont domu, a następnie zaczęły przyjmować dzieci, których zgłosiło się około 200.
W roku 1962 przedszkole przeszło pod zarząd świeckich władz oświatowych.
Rok 1962 – wygląd budynku i ogrodu
Od tego czasu do chwili obecnej zrobiono bardzo wiele dla przedszkola i dzieci. Dzięki pomocy społecznej rodziców oraz instytucji patronackich uporządkowano i zagospodarowano otaczające zabytkowy budynek ogrody, czyniąc je wspaniałym placem zabaw i nauki. Sam obiekt wyremontowano i rozbudowano, wprowadzając do jego wnętrza funkcjonalne urządzenia. Nie poprzestając na tym, dokładano wszelkich starań aby był coraz piękniejszy i bardziej kolorowy.
Budynek i ogród po remoncie
Przedszkole nr 1 nosi imię Stanisława Wyspiańskiego. Związek tej placówki z osobą wielkiego polskiego malarza i poety jest umotywowany historycznie. Uczęszczał on bowiem do mieszczącej się w tym budynku ochronki, a później w domu obok malował witraż „Apollo spętany”. Biorąc pod uwagę tę tradycję, 26.05.1973 roku nadano placówce imię Stanisława Wyspiańskiego.
Wychowankowie przedszkola brali udział w uroczystościach poświęconych Wyspiańskiemu. W maju 1974 roku uczestniczyli w odsłonięciu Kamienia Pamięci Stanisława Wyspiańskiego w Węgrzcach, gdzie poeta spędził ostatnie miesiące swojego życia, w listopadzie 1982 roku w odsłonięciu Pomnika Stanisława Wyspiańskiego przed gmachem Muzeum Narodowego w Krakowie. Poza tym obcują z jego sztuką na co dzień. Reprodukcje prac lub ich motywy zdobią sale budynku, portret artysty wisi na honorowym miejscu w holu. Staramy się także, na miarę dziecięcych możliwości percepcyjnych, zbliżać im fragmenty jego twórczości.
Obecny wygląd i stan placówki zawdzięcza się pracy wielu ludzi. Wspólnie ze środowiskiem lokalnym, rodzicami oraz zakładami opiekuńczymi podejmowano wiele inicjatyw, np. uzyskano dodatkowe tereny zielone wokół przedszkola i urządzono ogrody z placami zabaw, dobudowano salę zabaw i nową werandę, zagospodarowano strych wydzielając pomieszczenia na bibliotekę, szatnię dla personelu i magazyn gospodarczy. W przedszkolnej kronice jest wiele zdjęć upamiętniających działania oddanych placówce ludzi.
Maria Kuchta – dyrektor przedszkola w latac 1962-1991
Ogromne zainteresowanie wzbudza stojąca w ogrodzie przedszkolnym „ciuchcia”. Jest to autentyczna lokomotywa, która niegdyś ciągnęła wagony do krakowskich Bielan. Po zlikwidowaniu tej linii wąskotorowej lokomotywa stała na ul. Księcia Józefa. Z inicjatywy Jerzego Napieracza – głównego plastyka miasta Krakowa i Jerzego Jeleńskiego, krakowscy kolejarze wykonali społecznie jej remont. Mostostal przetransportował ciuchcię na teren przedszkola. Przekazanie lokomotywy nastąpiło 6 czerwca 1973 roku.
Tak wyglądała ciuchcia 30 lat temu
Tak wygląda teraz
Wiele lat temu nawiązano współpracę ze Spółdzielnią im. Stanisława Wyspiańskiego, która została zakładem opiekuńczym przedszkola. Dzięki Spółdzielni udało się zgromadzić wiele cennych, unikalnych przedmiotów, ozdób i funkcjonalnych pomocy. Wspólnie urządzono wnętrza sal, kąciki regionalne. Spółdzielnia wykonała dla dzieci stroje krakowskie i góralskie, strój dla Lajkonika.
Wśród licznych sprzymierzeńców przedszkola należy wymienić artystę plastyka Halinę Cieślińską – Brzeską, która wykonała dokumentację witraży w oknach budynku. Treścią witraży były postacie z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, sceny przedstawiające tańce góralskie oraz postacie z bajek. Witraże zostały wykonane przez krakowską Pracownię Witraży. Fundatorem ich był kolejny zakład opiekuńczy – Krakowska Spółdzielnia Gospodarcza. Niestety do dziś zachowały się tylko niektóre, te bliżej chodnika zostały wybite przez wandali.
H. Cieślińska – Brzeska – autorka projektów witraży
Jeden z witraży
Plastyk ceramik – Ewa Żygulska, urzeczona regionalnym wystrojem przedszkola, w 1973 roku zaprojektowała i wykonała ceramiczną tablicę pamiątkową z okazji nadania imienia Stanisława Wyspiańskiego. Motywem zdobiącym tablicę jest obraz malarza „Dziewczynka z niezapominajkami”. Jej dziełem są także piękne ozdoby z elementów krakowskich wieńców i wstążek ludowych w elewacji budynku i na filarach werandy oraz mozaikowa sadzawka w ogrodzie przedszkolnym.
1 czerwiec 1973r – odsłonięcie tablicy pamiątkowej przez Panią Krystynę Michalską, wnuczkę Stanisława Wyspiańskiego
W czerwcu 1973 roku ówczesna wychowawczyni przedszkola – Anna Kaznowska wykonała na ścianie budynku mozaikę przedstawiającą smoka.
Przedszkole nr 1 ze względu na swój charakter zawsze wzbudzało zainteresowanie. W kronice przedszkolnej są wpisy delegacji z całego świata, które gościliśmy w naszych progach. Były to delegacje:
Niemiec – 24
Danii – 17
byłego ZSRR – 12
USA – 7
Szwecji – 7
Anglii – 5
byłej Czechosłowacji – 5
Węgier – 5
Norwegii – 4
Francji – 4
Finlandii – 3
Kanady – 2
Japonii – 2
Włoch – 2
oraz goście z: Afganistanu, Argentyny, Austrii, Belgii, Bułgarii, Chin, Ekwadoru, Hiszpanii, Holandii, Indii, Iraku, Meksyku, Portugalii, Syrii, Szwajcarii i Tajlandii.
Wpisy do Kroniki przedszkolnej
W dniu 28 sierpnia 1977 roku przedszkole gościło 42 osobową grupę delegatów XV Kongresu Międzynarodowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP. Przedstawicielki: Kanady, Nowej Zelandii, Francji, Wenezueli, Bułgarii, Jugosławii, ZSRR, Brazylii, Szwajcarii, USA, Szwecji, Kolumbii i Belgii były pod ogromnym wrażeniem tego co tu zobaczyły i przeżyły, o czym świadczą wpisy w kronice przedszkolnej.
Wręczanie kwiatów gościom OMEP
Oprócz gości zagranicznych przedszkole to odwiedziło wiele delegacji z całej Polski. W większości byli to pedagodzy i przyszłe nauczycielki przedszkola. Obok nazwisk ciekawych ludzi wymienić należy Marię Kownacką, która niejednokrotnie gościła w przedszkolu. W latach osiemdziesiątych honorowym gościem przedszkola był profesor Wiktor Zin. Rysował z dziećmi i dla dzieci a także inspirował działania w zakresie wychowania plastycznego.
Kronika przedszkolna zawiera trzy tomy. Swoją dedykację umieścił również „Koziołek Matołek”, który napisał:
„ Będąc w grodzie podwawelskim
taka była moja wola
żeby się zobaczyć z dziećmi,
więc poszedłem do przedszkola.
Choć widziałem już nie mało
wędrowałem w świecie całym
gdym zobaczył wasze sale
jakem Kozioł – zbaraniałem
Wszystko tutaj jest prześliczne
tyle, tyle tu pięknego,
i obrazy bardzo liczne
Stanisława Wyspiańskiego!
I choć pójdę znów daleko
w samotności, jak ten kołek
zawsze do Was tęsknić będę
kochający Was Matołek”
Drugą przypisaną dzieciom z Przedszkola nr 1 funkcją było witanie dostojników różnych państw na lotnisku w Balicach, na Wawelu, dworcu kolejowym lub w Urzędzie Miasta. Delegacja dzieci w strojach krakowskich, recytując wierszyk lub krótką formułkę, witała przybyłych gości wręczając bukiety kwiatów. Wśród znanych osobowości był premier Szwecji Olaf Palme i księżniczka Aleksandra, którym w 1974 roku dzieci recytowały wierszyki. Dwa lata później dzieci uśmiechały się do premiera Danii Ankera Joergensena. W 1977 roku kłaniały się na Wawelu przed królem Belgii Baudouinem I i królową Fabiolą. W następnym roku dzieci całowały ministra edukacji Tajlandii i wicekanclerza RFN-u Hansa-Dietricha Genschera. W listopadzie 1980 roku bukiet róż otrzymał szef dyplomacji brytyjskiej lord Carrington. Na Wawelu kwiaty od przedszkolaków otrzymał prezydent Havel, premier Wielkiego Księstwa Luksemburga, kilka razy prezydent Lech Wałęsa i premier Suchocka. Para krakowiaków była też głaskana i przytulana przez Jana Pawła II w czasie pierwszej papieskiej wizyty w Polsce.
W latach osiemdziesiątych dzieci z ulicy Kopernika witały również wszystkie delegacje partyjno – państwowe. Np. w 1986 roku wiązanki gerber otrzymali zasłużeni goście Zjazdu PZPR: szefowie komunistycznych partii Libanu, Tunezji, Jamajki i Bangladeszu. Rok później, z okazji Dni Kijowa przybyło kilkudziesięciu przedstawicieli ukraińskich – kwiaty na lotnisku w Balicach wręczało pół przedszkola.
Kolejnym zadaniem wychowanków w tych latach było obsługiwanie imprez typu Dzień Kobiet, Dzień Nauczyciela, Dzień Milicjanta, Górnika, Kolejarza czy Dzień Wojska Polskiego. Dzieci w barwnych strojach regionalnych, z przygotowanym programem artystycznym i wykonanymi przez siebie upominkami, odwiedzały z okazji rożnych świąt m.in. redakcje „Echa Krakowa”, „Gazety Krakowskiej”, „Dziennika Polskiego”, zakłady opiekuńcze, Urząd Miasta Krakowa czy pracowników mundurowych.
14 październik 1985r – wręczanie odznaczeń pracownikom oświaty na Wawelu
Losowanie przez dzieci nagród w konkursie organizowanym przez Dziennik Polski
Przedszkolaki zawsze czynnie uczestniczyły w imprezach organizowanych w naszym mieście, takich jak: Wianek Krakowski, Targi Sztuki Ludowej, Dni Krakowa. Tańce i przyśpiewki krakowskie w wykonaniu naszych dzieci na estradzie w Rynku Głównym były sygnałem do wielkiej regionalnej zabawy.
Rynek Główny – Wianek Krakowski rok 1985
Przedszkole nr 1 w Krakowie ma swoisty charakter nie tylko w samym wystroju budynku i sal. Dzieci od najmłodszych lat, od pierwszych chwil pobytu w tej placówce przebywają w klimacie folklorystycznym. Utworzenie wokół nich tej specyficznej aury, jaką stwarza barwny gorset czy góralska spódnica, pozwala wpajać dzieciom umiłowanie wszystkiego co polskie, zamiłowanie do piękna jakie cechuje sztukę ludową. Wypracowanie tych doznań to praca długofalowa, rozłożona na wszystkie lata pobytu dziecka w przedszkolu.
Obecnie w przedszkolu przebywa 100 dzieci w czterech oddziałach. Mimo trudnych warunków lokalowych (4 pomieszczenia dla dzieci), przedszkole ma dobrą bazę do prawidłowej realizacji programu i realizuje go z pełnym zaangażowaniem całego personelu. Wychowankowie mają zapewnione warunki do zabawy, twórczej działalności, kontaktów z otaczającą rzeczywistością. Wokół budynku usytuowane są dwa ogrody ze sprzętem i urządzeniami przeznaczonymi dla dzieci oraz dwie kryte werandy, gdzie dzieci mogą się bawić, pracować a także spożywać posiłki.
Ogrody przedszkolne
Profil przedszkola o wystroju regionalnym pomaga nam przybliżać dzieciom kulturę rodzinnego miasta i kraju. Chcąc ocalić od zapomnienia stroje, przyśpiewki, wystrój wnętrz, gwarę czy zwyczaje regionalne budujemy u dzieci dumę narodową z przynależności do kraju legitymującego się takimi tradycjami. Bo przecież historia, kultura, język ojczysty to podstawy kształtowania postaw dobrego Polaka. Pragniemy aby nasi wychowankowie znali rodzime tradycje kulturowe i mieli świadomość propagowania ich w zetknięciu z innymi kulturami. Zawsze to było, jest i będzie naszym głównym zadaniem.
Kącik krakowski
Kącik góralski
Nasze założenia realizujemy poprzez wielozmysłowe poznawanie bogactw architektury naszego miasta, rozwijanie kreatywności dzieci oraz wrażliwości na piękno otaczającej nas rzeczywistości. Inspiracją do twórczej działalności w kierunku przybliżania dzieciom kultury rodzinnego kraju, historii swojego miasta, jego tradycji i folkloru jest autorski program edukacji regionalnej „Z biegiem Wisły”, który realizujemy w pracy z dziećmi.
Przybliżaniu dzieciom świata kultury, uczeniu odbioru sztuki, przeżywania jej, aktywnego w niej udziału służą częste spacery po Krakowie oraz wycieczki, m.in. do Muzeum Etnograficznego, Historycznego, Narodowego, do pracowni artystycznych i galerii. Materiał obserwacyjny z wycieczek zawsze ma odbicie w pracach plastycznych dzieci, które wielokrotnie zdobywały nagrody w konkursach.
Pracę dydaktyczną w naszym przedszkolu prowadzimy metodami aktywizującymi dzieci poprzez wykorzystanie ich własnej inicjatywy. Rozwijaniu mowy i myślenia służą różnego rodzaju zabawy. Jakość zabawy w dużej mierze zależy od towarzyszących jej warunków: funkcjonalnego zagospodarowania budynku, ogrodów przedszkolnych, wyposażenia sal w pomoce i zabawki. W tym zakresie korzystamy ze sprawdzonej przychylności rodziców naszych dzieci. W ostatnich latach, dzięki ich pomocy finansowej możliwe było wykonanie kostki brukowej na podwórku przedszkolnym. Zakupili nam wiele sprzętu i pomocy dydaktycznych. Tereny zielone wokół przedszkola zaprojektowali i urządzili pracownicy Ogrodu Botanicznego, PolSad-u oraz Fundacji Ekologicznej. Co pewien czas zaprzyjaźnione przedsiębiorstwa handlowe przekazują dzieciom zabawki i pomoce.
Opieka nad zdrowiem i rozwojem fizycznym dzieci jest ważnym zadaniem przedszkola. Wzrasta liczba nerwic, wad postawy, chorób górnych dróg oddechowych. Aby eliminować te negatywne zjawiska systematycznie prowadzimy zabawy i zajęcia ruchowe, również na świeżym powietrzu. W tym celu ogrody przedszkolne są doposażane w odpowiedni sprzęt gimnastyczny. Prowadzona jest gimnastyka korekcyjna oraz coroczne wyjazdy dzieci na zielone przedszkola.
Rabka 2000r
Tymbark 2002r
Aby jak najlepiej przygotować dzieci do podjęcia nauki w szkole systematycznie rozszerzamy propozycje zajęć i metod dydaktycznych. Zajęcia w przedszkolu organizowane są tak, aby uwzględniały indywidualne predyspozycje i zainteresowania dzieci. Z dziećmi o przyspieszonym rozwoju intelektualnym, wykazującym szczególne zainteresowania, zdolnym i chętnym do działania prowadzi się zindywidualizowany proces dydaktyczny. Mniej zdolne dzieci mają zapewnioną dodatkową pomoc. Działalność reedukacyjną nauczycielki prowadzą we współpracy ze specjalistami z Samorządowego Ośrodka Psychologiczno – Pedagogicznego.
Ważnym ogniwem w pracy naszego przedszkola jest współpraca ze środowiskiem. Przejawia się ona m.in. aktywnym udziałem dzieci w życiu lokalnej społeczności. Poprzez swoją działalność pragniemy identyfikować dzieci i ich rodziców z miejscem swego zamieszkania, chcemy otwierać ich serca i powodować czyny na rzecz tego miasta. W tym celu organizujemy w przedszkolu akcje dobroczynne, jak również aktywnie uczestniczymy w akcjach organizowanych poza placówką. Dzieci wspólnie z rodzicami chętnie działają na rzecz innych, np. zbierają karmę dla zwierząt w azylu, zabawki i odzież dla dzieci z domów dziecka, uczestniczą w aukcjach, z których dochód przeznaczamy na rzecz fundacji pomocy potrzebującym.
Aktywne uczestnictwo w życiu środowiska to także regularne kontakty z Domem Spokojnej Starości. Z bogatym programem i wykonanymi przez siebie upominkami dzieci odwiedzają pensjonariuszy przy okazji różnych świąt.
Systematycznie współpracujemy również ze szkołami podstawowymi nr 1 i 3, Towarzystwem Przyjaciół Kultury Ludowej oraz Akademią Pedagogiczną i XX Liceum Ogólnokształcącym w ramach organizowania praktyk pedagogicznych.
Efekty pracy przedszkola oraz osiągnięcia wychowanków promujemy w środowisku lokalnym. Umiejętności wokalne i taneczne dzieci eksponują na różnych uroczystościach przedszkolnych, gościom odwiedzającym nasze przedszkole, w trakcie imprez folklorystycznych organizowanych w Rynku Głównym. W każdej chwili dzieci w strojach ludowych mogą przedstawić przygotowany program artystyczny – tańce i przyśpiewki krakowskie. Efekty pracy z dziećmi przedszkole promuje również w Radiu Kraków, telewizji krakowskiej i prasie lokalnej. Dzieci biorą udział w konkursach muzycznych i plastycznych organizowanych poza placówką, gdzie często odnoszą sukcesy.
Prezentacja folkloru różnych regionów Polski:
Działania opiekuńczo – wychowawcze i dydaktyczne przedstawiamy w wydawanym od 1998 roku dwumiesięczniku „Echo Przedszkola”. Gazetka, którą redaguje rada pedagogiczna zawiera stałe rubryki dotyczące: najświeższych wiadomości z przedszkolnego podwórka, propozycje kulturalne i ogólnorozwojowe dla dzieci, artykuły psychologiczno – pedagogiczne dla rodziców, wiadomości o obrzędach i tradycjach z różnych regionów Polski, działania podejmowane z dziećmi w każdej grupie wiekowej, różne ciekawostki oraz propozycje wspólnych zabaw dla dzieci i rodziców.
W celu prezentacji placówki oraz dostarczeniu wiadomości o naszych działaniach wydano Informator o przedszkolu. Mamy również swój hymn, który śpiewamy na melodię krakowiaka:
„Przedszkole jedynka związane z regionem
Stanisław Wyspiański jest naszym patronem.
Na krakowską nutę wszyscy zaśpiewamy
kiedy różnych gości u siebie witamy.
W ogrodzie przedszkolnym ciuchcia na nas czeka
przyciąga maluchów z bliska i z daleka.
W oknach są witraże, na ścianach mozaiki,
budynek wygląda jak wyjęty z bajki.
Chodzą do nas dzieci z całego Krakowa
w obcych też językach toczy się rozmowa.
Kto do nas zawita – ten nie pożałuje
zanim zacznie szkołę – wiele tu przeżyje.
Uczymy się tańczyć i bawić wesoło,
śpiewamy piosenki także na ludowo.
Czytamy, piszemy i sprawnie liczymy,
wiemy gdzie mieszkamy i jak żyją inni.
Serdecznie i szczerze do nas zapraszamy
dzieci i dorosłych – wszystkich powitamy.
Krakowiak i góral, a także Lajkonik
zatańczy, zaśpiewa, pięknie się pokłoni.”
Przez wszystkie lata pracy starano się, aby placówka ta była miejscem przyciągającym ludzi i by dzieci znalazły tu właściwą atmosferę i warunki do wszechstronnego rozwoju. W tym celu systematycznie planuje się rozwój oraz poprawę efektywności naszej pracy, opierając się na potrzebach i oczekiwaniach dzieci, rodziców, pracowników oraz lokalnego środowiska. Stwarzamy dzieciom warunki sprzyjające wychowaniu dla przyszłości, pomagamy w trafnym wyborze twórczych dróg życia, rozwijamy samodzielność myślenia i odwagę działania dla naszego wspólnego dobra.
Opracowała
Lucyna Chmiel